Anh Lương Văn Tri sinh ngày 17/8/1910, trong một gia đình nông dân thuần phác người Tày, ở làng Bản Hẻo, xã Mỹ Liệt, Tổng Mỹ Liệt, Châu Điềm He (nay là xã Trấn Ninh, huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn).
Thuở nhỏ học giỏi, thông minh. Năm lên 7 tuổi, Lương Văn Tri học ở trường làng, năm 10 tuổi ra học ở Điềm He (xã Văn An, huyện Văn Quan ngày nay), năm 14 tuổi học tại trường Tiểu học Pháp – Việt Thị xã Lạng Sơn.
Sinh ra và lớn lên dưới chế độ thực dân phong kiến hà khắc, nhân dân vô cùng cực khổ, anh đã sớm có tinh thần yêu nước và tư tưởng tiến bộ. Đầu năm 1926, các anh Lương Văn Tri, Hoàng Văn Thụ đã tập hợp số bạn bè cùng chí hướng, lập ra nhóm thanh niên yêu nước tại trường tiểu học Pháp Việt – Thị xã Lạng Sơn. Cuối năm 1928, cả hai anh bí mật sang Quảng Châu Trung Quốc để tìm cách bắt liên lạc với tổ chức cách mạng.
Vượt biết bao gian khổ, hiểm nguy, với quyết tâm theo lí tưởng đã lựa chọn, cuối cùng các anh đã gặp được tổ chức cách mạng. Cuối năm 1928, cả hai anh được kết nạp vào “Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội” (là tổ chức tiền thân của Đảng cộng sản Việt Nam ngày nay, do Nguyễn Ái Quốc sáng lập tại Quảng Châu, Trung Quốc, nhằm tập hợp thanh niên yêu nước từ Việt Nam sang để huấn luyện, đào tạo cốt cán để đưa về nước hoạt động). Đến cuối năm 1929, cả hai anh điều được kết nạp vào “Đông Dương cộng sản Đảng” (là một trong ba tổ chức tiền thân của Đảng cộng sản Việt Nam ngày nay).
Như vậy, các anh Lương Văn Tri, Hoàng Văn Thụ, từ những thanh niên yêu nước có tư tưởng tiến bộ đã trở thành những người đảng viên cộng sản và là những đảng viên cộng sản đầu tiên của tỉnh Lạng Sơn trước năm 1930. Ngay sau khi hợp nhất 3 đảng thành Đảng cộng sản Việt Nam do đồng chí Nguyễn Ái Quốc sáng lập ngày 3/2/1930 tại Hương Cảng Trung Quốc, đồng chí Lương Văn Tri đã được tổ chức phân công, bố trí vào học tại “Quan quân học hiệu Hoàng Phố” hay còn gọi là Trường Quân sự Hoàng Phố Trung Quốc. Cuối năm 1933, đồng chí đã tốt nghiệp hạng ưu ở trường này.
Sau khi ra trường, đồng chí Lương Văn Tri trở về Long Châu, sau đó được cử đến Hương Cảng để hoạt động chuẩn bị cho Đại hội Đảng ta lần thứ nhất họp tại Ma Cao Trung Quốc. Đại hội kết thúc, vào khoảng tháng 5/1936, đồng chí được cử về nước hoạt động tại các huyện Bắc Sơn, Văn Lãng, Tràng Định…để gây dựng cơ sở cách mạng. Tiếp đó đến cuối năm 1939, đồng chí được cử đi dự cuộc họp của Xứ ủy Bắc Kì, tại Yên Mỹ, Thuận thành – Bắc Giang. Tại đây, đồng chí được cử vào Xứ ủy và phân công phụ trách quân sự.
Với cương vị Xứ ủy viên phụ trách quân sự, đồng chí Lương Văn Tri cùng các đồng chí khác đã mở nhiều lớp huấn luyện quân sự, bồi dưỡng chính trị cho các đội tự vệ ở Thanh Vân - Hiệp Hòa – Bắc Giang để cung cấp cán bộ cho Xứ ủy Bắc Kì và cho các địa phương. Sau khi cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn bùng nổ ngày 27/9/1940, trước tình hình cuộc khởi nghĩa bị thực dân Pháp đàn áp khốc liệt, để bảo toàn lực lượng và giữ phong trào cách mạng Bắc Sơn, Trung ương Đảng và Xứ ủy Bắc Kì đã thống nhất cử đồng chí Lương Văn Tri với cương vị là thường vụ Xứ ủy Bắc Kì được phân công làm Chỉ huy trưởng đội du kích Bắc Sơn và Chỉ huy trưởng khu du kích Bắc Sơn - Võ Nhai.
Đến Bắc Sơn, đồng chí Lương Văn Tri, cùng các đồng chí khác liền bắt tay ngay vào việc bảo vệ cơ sở cách mạng, củng cố phong trào, triển khai các lớp tập huấn quân sự, bồi dưỡng chính trị cho đội du kích và cán bộ đảng viên của các tỉnh Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Giang tại khu rừng Khuổi Nọi (Vũ Lễ, Bắc Sơn). Chỉ trong thời gian ngắn, phong trào cách mạng không chỉ được củng cố ở Bắc Sơn, mà còn được mở rộng sang cả Võ Nhai - Thái Nguyên, tạo thành khu căn cứ cách mạng Bắc Sơn- Võ Nhai vững mạnh.
Thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng, được đồng chí Hoàng Văn Thụ đến trực tiếp truyền đạt, đồng chí Lương Văn Tri, cùng các đồng chí khác đã tổ chức cuộc mít tinh lịch sử vào ngày 01/5/1941 taị khu rừng Khuổi Nọi nhằm biểu dương lực lượng, cổ vũ phong trào. Cuộc mít tinh diễn ra trong không khí hào hùng tràn đầy khí thế cách mạng. Từ cuộc mít tinh này đội du kích Bắc Sơn đã chính thức đổi tên thành “Đội Việt Nam cứu quốc quân” (là tổ chức tiền thân của quân đội nhân dân Việt Nam ngày nay).
Hình ảnh đồng chí Lương Văn Tri, thay mặt cho Đội cứu quốc quân bước lên lễ đài, hướng về lá cờ đỏ sao vàng, dõng dạc đọc 5 lời thề danh dự: Không phản Đảng, Không hại dân, không hàng giặc, tuyệt đối trung thành với Đảng, kiên quyết chiến đấu trả thù cho đồng bào đã hy sinh đã vang vọng cả núi rừng và trong tâm trí của biết bao đồng chí, đồng bào chúng ta trong những ngày gian khổ đấu tranh chống thực dân pháp lúc bấy giờ.
Với cương vị là người chỉ huy Đội Việt Nam cứu quốc quân, đồng chí Lương Văn Tri đã cùng đồng đội làm tròn nhiệm vụ đưa đường và đón các đồng chí cán bộ cao cấp của Đảng đi dự hội nghị Trung ương lần thứ 8 tại Pác Bó- Cao Bằng do đồng chí Nguyễn Ái Quốc chủ trì và trở lại khu Căn cứ Bắc Sơn - Võ Nhai để truyền đạt Nghị quyết. Biết được tin này thực dân Pháp ráo riết tăng cường khủng bố hòng tiêu diệt căn cứ cách mạng và các đồng chí lãnh đạo của Đảng. Song, đội cứu quốc quân dưới sự chủ trì của đồng chí Phùng Chí Kiên, Lương Văn Tri đã dũng cảm chiến đấu, ngăn chặn từng bước tiến của kẻ thù, bảo vệ khu căn cứ và đưa các đồng chí lãnh đạo Đảng thoát khỏi vùng vây của địch một cách an toàn.
Sau đó, trước tình hình tương quan lực lượng giữa ta và địch không cân sức, để đảm bảo lực lượng, ngày 10/4/1941, đại bộ phận lực lượng cứu quốc quân đã bí mật rút khỏi căn cứ địa Bắc Sơn - Võ Nhai đi theo hướng Ngân Sơn - Bắc Cạn để lên Cao Bằng. Hướng hành quân bị kẻ địch phát hiện, đơn vị lọt vào ổ phục kích của địch, cán bộ chiến sĩ Đội cứu quốc quân đã dũng cảm chiến đấu và bị tổn thất nặng, đồng chí Phùng Chí Kiên và nột số đồng chí khác hy sinh tại chỗ vào ngày 22/8/1941. Đồng chí Lương Văn Tri bị thương và một số đồng chí khác tiếp tục tìm đường lên Cao Bằng. Ít ngày sau, đồng chí bị bọn mật thám bắt, áp giải nộp cho Đông sứ Cao Bằng.
Kẻ địch biết đây là thủ lĩnh Bắc Sơn và khẳng định đây chính là Lương Văn Tri (tức Huy Còm) nên đã dùng mọi thủ đoạn dụ dỗ, tra tấn cực hình, nhưng đồng chí Lương Văn Tri vẫn giữ vững khí tiết của người cộng sản, kiên quyết không khai báo dù thân thể bị roi vọt, đọa đày. Trong vòng một tháng trời bị giam cầm, tra tấn lại thêm bệnh kiết lỵ nặng, không một thang thuốc cứu chữa nên đồng chí đã anh dũng hy sinh vào ngày 29/9/1941 tại nhà tù Cao Bằng giữa tuổi ba mươi mốt.
Đồng chí Lương Văn Tri, đi tham gia hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi và hy sinh ở tuổi đời mới ba mươi mốt. Đồng chí đã được giao trọng trách thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ, Chỉ huy trưởng Đội du kích Bắc Sơn, Chỉ huy trưởng đội Việt Nam Cứu quốc quân. Những năm đi hoạt động cách mạng, đồng chí còn có tên gọi: Lương Huy, Lương Tây Bình, Trần Minh, A Lộc, Giáo, Bẩy. Sau này, nhà văn Nguyễn Trường Thanh đã tôn vinh anh là “Tướng không phong hàm” trong tác phẩm cùng tên của mình. Đồng chí Lương Văn Tri đã nêu tấm gương sáng ngời về chủ nghĩa anh hùng cách mạng, cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, góp phần tô điểm cho trang sử vẻ vang của Đảng ta. Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí mãi mãi là tấm gương sáng ngời để lớp lớp con cháu chúng ta học tập và noi theo.
Từ những hạt giống đỏ Hoàng Văn Thụ, Lương Văn Tri, phong trào cách mạng ở tỉnh Lạng Sơn nói chung và huyện Văn Quan nói riêng đã không ngừng phát triển lớn mạnh. Cùng với nhân dân cả nước, nhân dân huyện Văn Quan đã đứng lên giải phóng quê hương, góp phần đưa cuộc tổng khởi nghĩa tháng tám thành công.
Trong hai cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Văn Quan đã từng là căn cứ kháng chiến của tỉnh, đã có lớp lớp con em lên đường làm nhiệm vụ chiến đấu giải phóng dân tộc, đã ủng hộ hàng ngàn tấn lương thực, thực phẩm cho tiền tuyến. Trải qua hai cuộc kháng chiến thần thánh đó, Văn Quan đã có hàng ngàn con em hy sinh, hàng ngàn gia đình thương binh liệt sĩ, có một chiến sĩ được phong tặng anh hùng và có 4 bà mẹ được truy tặng danh hiệu cao quý “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”.
Phát huy tinh thần cách mạng của đồng chí Lương Văn Tri, lớp lớp thế hệ thầy và trò Trường THPT Lương Văn Tri - ngôi trường mang tên anh - nguyện ra sức phấn đấu học tập, rèn luyện, xây dựng nhà trường phát triển. Trong những năm qua, chất lượng giáo dục của nhà trường có những chuyển biến mạnh mẽ, nền nếp kỷ cương được củng cố, tăng cường, dân chủ trong nhà trường được phát huy, tập thể sư phạm luôn đoàn kết; tỉ lệ học sinh giỏi toàn diện, học sinh đạt giải trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh, học sinh thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng tăng đáng kể; cơ sở vật chất được đầu tư xây dựng cơ bản đáp ứng được yêu cầu dạy và học; các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao được đẩy mạnh, các cuộc vận động, các phong trào thi đua được các cấp, các ngành phát động được triển khai, thực hiện đạt được những kết quả tích cực. Đặc biệt năm học 2012-2013 có học sinh đạt Huy chương vàng quốc tế triển lãm dành cho các nhà sáng tạo trẻ tại Malaysia, năm học 2014-2015 có học sinh đạt giải quốc gia kỳ thi giải toán qua internet. Chi bộ Đảng được công nhận TCCS Đảng trong sạch vững mạnh, trong đó từ năm 2012 đến 2015 đạt TCCS Đảng trọng sạch vững mạnh tiêu biểu; nhà trường được các cấp, các ngành tặng nhiều Bằng khen, giấy khen, uy tín và vị thế của nhà trường ngày càng được nâng lên, tạo được niềm tin của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương. Trong những năm tới, nhà trường tiếp tục phấn đấu theo hướng đạt chuẩn quốc gia với mục tiêu: Giữ ổn định chât lượng giáo dục đại trà, nâng cao chất lượng giáo dục mũi nhọn, giữ vững tỉ lệ tốt nghiệp, tăng tỉ lệ đỗ vào các trường đại học, cao đẳng. Đội ngũ giáo viên được chuẩn hóa; cơ sở vật chất đồng bộ, hiện đại, cảnh quan xanh-sạch-đẹp. Nhà trường chất lượng, uy tín.
Tư liệu tham khảo: 1. Tác phẩm Tướng không phong hàm, nhà văn Nguyễn Trường Thanh, 2. Đời hoạt động cách mạng của đồng chí Lương Văn Tri, Ban chấp hành Đảng bộ huyện Văn Quan, xuất bản 19913. Diễn văn kỷ niệm 90 năm ngày sinh đồng chí Lương Văn Tri, Ban tổ chức lễ kỷ niệm.
Nguồn: Ths. Phùng Văn Thời
Đăng nhận xét